Hamilelikte Şeker Hastalığı (Gestasyonel Diyabet) gebelikte meydana gelen kan şekeri seviyesinin normalin üzerine çıktığı durumdur diyebiliriz. Gebelerin %1-14’ünde görülür. Gestasyonel diyabet olma riski taşıyan kişiler, obezite problemi yaşayan gebeler, yaşı büyük olan anne adayları, daha önceki gebeliklerinde gestasyonel diyabet tanısı konulan anneler ve ailesinde diyabet tanısı olan bireyler olarak sıralanabilir.
Gebelikte annenin şeker hastalığının olması bebeğin iskelet ve kalp gelişimine ciddi anlamda zarar verebilir. Gebelikte ortaya çıkan bu intoleransın nedeni gebelik esnasında değişen hormonlardır diyebiliriz. Kan şekerinin artmasıyla bunu azaltmak için salınan insülin salgısını arttırmak isteyen pankreas ß hücresinden daha fazla insülin salgılamak ister ancak bu salgı yükselen kan şekerini indirmeye yetmez. Kapasitesinin yetmemesi sonucuyla glikoz intoleransı gelişir. Yani yetersiz kalan insülin, kandaki glikozu enerjiye dönüştüremez ve kandaki glikoz miktarı yüksek kalır. Bu duruma ‘Hiperglisemi’ denilmektedir.
Gestasyonel diyabet ( Gebelikte Şeker Hastalığı ) gebeliğin 20 nci haftasından sonra ortaya çıkabilir.
Eğer gebeliğiniz normal ve sağlıklı geçiyorsa, herhangi bir şikâyetiniz yoksa gebeliğin 24.-28.haftaları arasında glukoz (şeker) tarama testi yapılarak gestasyonel diyabet riski araştırılır. Ancak hızlı kilo alma, çok sık idrara çıkma, çok su içme gibi diyabet ( Şeker hastalığı ) belirtileriniz varsa bu tarama testinin daha önceki haftalarda yapılması önerilmektedir.
Glukoz tarama testi ile ilgili gündemde doğru olmayan söylentilerin olması akıllarda soru işaretlerinin oluşmasına neden olmakta ancak endişelenmemelisiniz. Çünkü test için kullanılan 50g glikoz aslında korkulacak bir miktar değildir. 1 dilim ekmek 15g, 1 orta boy portakal 18g, kahvaltıda tükettiğiniz 1 tatlı kaşığı bal 5g karbonhidrat yani şeker (glikoz) içerir. Bu nedenle bir seferde 50g şeker yüklemesi yapılması herhangi bir sağlıklı problemine neden olmaz.
Uzun süren (burada dakika, saat değil günlerce süren) şeker yüksekliği sakıncalı bir durumdur.
Glukoz tarama Testi Nedir? | Hamilelikte Şeker
Günün herhangi bir saatinde aç veya tok karnına tarama amaçlı tüm anne adaylarına 50 gram bir saat sonra kan şekerine bakılır. Kan şekeri 140’ın altında ise her şey normaldir, fakat kan şekeri 140’ın üzerinde tespit edilen hamilelere 3 saatlik 100 gram glikoz ile şeker yükleme testi ( OGTT ) planlanır ve kesin tanı konulur.
Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT) Nedir? | Hamilelikte Şeker
Bu test için en az 8 saat açlık gereklidir. Sabah açlık kan şekeri bakılır ve anne adayına 100 gram glikoz içirilir; ardından saatte bir 1 saat süre ile kan şekeri ölçülür. Normal bir hamilelikte kan şekerinin
Açlık Kan Şekeri 95 mg/dl
Yüklemeden sonra 1.Saat 180 mg/dl
Yüklemeden sonra 2.Saat 155 mg/dl
Yüklemeden sonra 3.Saat 140 mg/dl
değerleri geçmemesi beklenir. Gestasyonel diyabet (Gebelikte Şeker) olma riskinin yüksek olduğunu gebelerde olası risklerin önüne geçebilmek adına ilk trimesterdan itibaren tedaviye başlanması gerekir.
Hamilelikte Şeker (Gestasyonel Diyabet) Nedeniyle Meydana Gelebilecek Riskler
Fazla miktardaki kan şekeri anneden bebeğe geçer. Aşırı miktarda bebeğe geçen glikoz, yağa çevrilerek makrozomiye (bebeğin normalden iri doğması) neden olur. Diğer riskler ise bebekte doğuştan anomali-sakatlık olması durumu, ölü doğum, hipoglisemi, kanda kalsiyum, magnezyum düşüklüğü, yeni doğan sarılığı, gelişme geriliği ve hatta ölüm olabilmektedir. Gestasyonel diyabet tedavi edilmezse annede görülebilecek komplikasyonlar ise tansiyon, hipoglisemi atakları, preeklampsi (gebelik zehirlenmesi), bebeğin anne karnında ölmesi, düşük riski, kan yağlarının yükselmesi, infeksiyon hastalıklarına yakalanma riskinin artması, A,C,E vitamini ile folik asit eksiklikleri gibi komplikasyonlar görülür.
Hamilelikte Şeker için (Gestasyonel Diyabet) Beslenme Önerileri (Listesi)
Hamilelikte Şeker (Gestasyonel Diyabet ya da Gebelikte Diyabet) için beslenme önerileri;
- Günde 3 ana öğün, 2-4 ara öğün şeklinde beslenilmelidir.
- Karbonhidrat oranı beslenme planının %45-50’si kadar olmalıdır.
- Karbonhidrat kaynağı olarak glisemik indeksi düşük olanlar tercih edilmeli, esmer ve kepekli olan tahıllar, kurubaklagiller, sebzeler ve meyveler tüketilmelidir.
- Şeker ve şekerli besinlerden uzak durulmalıdır.
- Öğün aralıkları 2-2.5 saat olmalıdır.
- Süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri tüketilmelidir.
- Yağsız kırmızı ve beyaz et, lif ve posa miktarı yüksek sebzeler ve tahıllar tercih edilmelidir.
- Doymuş yağ oranı yüksek olan margarin ve tereyağından uzak durup, zeytinyağı, avokado yağı gibi bitkisel yağlar tüketilmelidir.
- Ara öğünlerde protein ve karbonhidrat grubu birleştirilmelidir.
- Kızartma ve kavurma yerine haşlama, buğulama, fırın ve ızgara yöntemleri tercih edilmelidir.
- Yemeklere ilave tuz kullanılmamalı, günlük su tüketimi arttırılmalıdır. ( 2.5 lt)
- Günde 45 dk tempolu yürüyüş veya haftada 3 gün uygun egzersizler tavsiye edilir.
Diyetisyen Damla Arslan – Hamilelikte Gestasyonel Diyabet
Diyetisyen Zeynep Sağlam – Hamilelikte Diyabet ve Beslenme
